Bij City Mine(d) draait alles om verandering. Stedelijke omgevingen opnieuw vormgeven, aangepast aan de aspiraties en noden van haar bewoners en gebruikers. Ernaar streven om ze meer toekomstbestendig te maken, anticiperend op kansen en wrijvingen die eraan komen. Samen, met iedereen die een belang heeft, op een open, foutvriendelijke en collaboratieve manier.

Sinds 2018 zijn we begonnen met een traject genaamd "La Pile" (wat de batterij of stapel betekent) gericht op energie in de stad. Hoe ze wordt gebruikt, geproduceerd, verdeeld. Hoe we ze meer lokaal en collectief kunnen maken en minder vervuilend of prijzig. En hoe de toegang tot schone energie niet afhankelijk te laten zijn van willekeurige omstandigheden, zoals het bezit van een goed georiënteerd dak of de mogelijkheid om te investeren in de eigen productie van zonne-energie.

Twee elementen werden al snel de drijvende kracht achter de experimenten van La Pile: "kabelgemeenschappen" en "energiegemeenschappen". De eerste is de naam die we gaven aan een groep van +/-150 huishoudens, scholen, lokale ondernemingen of winkels, allemaal verbonden door dezelfde laagspanningsdistributiekabel (of feeder); de tweede is een wettelijke naam die gegeven werd aan een nieuwe speler op de energiemarkt: "energiegemeenschappen" organiseren collectieve en door burgers gestuurde energieacties die de weg helpen vrijmaken voor een schone energietransitie en burgers op de voorgrond plaatsen.
Beide maken samenwerking tussen buren rond elektriciteit vanzelfsprekend.

SunSud kreeg vorm tegen deze achtergrond. De uitdaging: het eerste Brusselse energiedeelproject modelleren in een sociale woonblok in de wijk Midi.

Propere, goedkopere en lokale stroom voor iedereen?
Wat als huurders in energie-armoede samen hun stroom in handen nemen?
Pionieren vraagt bijleren
Delen vraagt organiseren
ça se fête - En nu aan u!

Kijken naar wat er uit het stopcontact komt en hoe, collectief, en dat dan verbeteren

We vertrokken met gefronste wenkbrauwen over het delen van energie zelf (omwille van de grote complexiteit en het -in 2020 nog- relatief kleine economische voordeel). Waar de hefbomen vooral leken te liggen, was in de mogelijkheid om niet alleen in het eigen bord te kijken, maar samen, naar wat er op tafel komt en hoe.
Vooral voor mensen die systematisch naar de marge worden gedrukt (met stemmen die vaak niet worden gehoord), bleek dit een uitgelezen kans om betrokken te raken bij de totstandkoming van zo'n speerpuntproject, en om een rol te spelen in de energietransitie.
Geen overbodige luxe in een stad waar ongeveer 1/3 van de bevolking in energiearmoede leeft.

Succes?

Ondanks verschillende Corona-golven en lock-downs ging een stevige groep huurders de uitdaging aan, en na 2 jaar wordt SunSud beschouwd als een groot succes in het kader van de energietransitie.
Maar waarom is het ook een groot succes voor ons, City Mine(d), één van de drijvende partners die een "non-stakeholder" is in het energielandschap?

1. Verandering op maat
Omdat we ervan overtuigd waren dat het resultaat interessanter zou zijn, zijn we vanaf het prille begin met de huurders aan tafel gaan zitten, en hebben we niet voor hen of in hun plaats gedacht.

2. Propellor van emancipatie
In het relatief duidelijke Brusselse kader voor energiedelen binnen 1 gebouw, stimuleerde het delen van energie de buren om veel te leren over hernieuwbare energie en hoe die optimaal te gebruiken.
Toevertrouwd worden met een belangrijke taak, is een bron van (zelf)vertrouwen en deed de deelnemers boven zichzelf uitstijgen.

3. Opportuniteit voor collectieve organisatie en besluitvorming
Het beheren van een belangrijke en complexe taak als het herverdelen van lokale en duurzame energie vereist het omgaan met complexiteit, diversiteit aan meningen en tegenstrijdige belangen. Het is daarom nodig, maar ook motiverend om te leren organiseren en met conflicten om te gaan.

Enkele concrete illustraties

Niemand is verplicht om deel te nemen aan het project voor het delen van zonnestroom. Huurders hebben de keuze om zich in te schrijven. Deze vrijheid, die wij verdedigen, brengt zowel risico's als kansen met zich mee.
Via het SunSud-project hebben we vastgesteld dat er een risico bestaat dat lokale, groene en goedkope elektriciteit niet aankomt bij de huurders die er het meest behoefte aan hebben, ondanks de mogelijkheid om deel te nemen aan het energiedeelproject. Hier beschrijven we de oorzaken die we hebben waargenomen en hoe we daarmee zijn omgegaan.
In een notendop: door het inzetten van een collectieve en collaboratieve aanpak die begint met mensen ontmoeten en naar ze luisteren. Door het doorlopen van een leertraject, aangepast aan hun vragen, slaagde een kerngroep van huurders erin om eigenaar te worden van energie- en sharingkwesties en om organisatorische, discussie- en besluitvormingsvaardigheden te verwerven. Dit heeft het mogelijk gemaakt om een delingsproject op te zetten "op maat" van hun behoeften en aspiraties, en om het zeer inclusief en sociaal te maken.

Lees meer (in het Frans):
Barrières voor toegang

Belemmeringen voor de toegang tot het deelproject

Strategieën en hulpmiddelen

Strategieën en hulpmiddelen om barrières te overwinnen

Wat is er gebeurd, hoe en waarom? verhaal, leerervaringen, gegevens
Leer alles over het opzetten van het initiatief, de doelstellingen, het proces dat we volgden (2020-21).
Bekijk de gegevens na 1 jaar energie delen (2022).
Lees over onze lessen en conclusies (2023).
-> download de powerpoint (slides in het Frans, aantekeningen in het Engels)

Wat nu?

Naast directe sociale (en tegen 2023 ook economische) voordelen, is het delen van energie ook een unieke manier om de toekomstige Brusselse energiemarkt input te geven van buiten de (al) geëmancipeerde middenklasse. Maak projecten voor het delen van energie op maat van lokale en sociale behoeften!

illustratie : Fanny Monier